Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı

[ATA0825]

Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı (Tekke Edebiyatı – Tasavvuf Edebiyatı)

Yazar: Ahmet Tarık ALKAN

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı İslâmiyet'in ve Tasavvufun etkisiyle ortaya çıkmıştır. İslâmiyet'in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf, zamanla edebî eserlerde de işlenmiş, din ve tasavvuf, edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır.

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatına Tekke edebiyatı da denir. Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatında asıl olan sanat yapmak değil, dinî-tasavvufi düşünceyi yaymaktır. Tekke şairlerinin çoğu tarikatlarda yetişmiş şeyh ve dervişlerdir. Tekke şiiri, halk şiirinden de divan şiirinden de nazım şekilleri almıştır.

Dinî-Tasavvufî  Halk Edebiyatının En belirgin Özellikleri Şunlardır:

Kurucusu 12. yüzyılda Doğu Türkistan'da yetişen Hoca Ahmet Yesevi'dir.
Tekke Edebiyatı, Anadolu'ya 13. y.y.'dan itibaren gelişmiştir.
Bu edebiyat şairleri tarikat merkezi olan tekkelerde yetişmiştir.
Nazım birimi genellikle dörtlüktür.
Hem aruz hem hece vezni kullanılmıştır.
Şiirlerin çoğu ezgilidir.
Allah, insan, felsefe, doğruluk, ibadet gibi konular işlenmiştir.
İlahi, nefes, nutuk, devriye, şathiye, deme gibi nazım şekilleri kullanılmıştır.
Dili Aşık Edebiyatı'na göre ağır, Divan Edebiyatı'na göre sadedir.
Aşık, maşuk, şarap, saki gibi mazmunlara yer verilmiştir.
Yüzyıllara göre Dinî-Tasavvufî  Halk Edebiyatının en önemli temsilcileri şunlardır:

12.yüzyıl: Hoca Ahmet Yesevi
13.yüzyıl: Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli
14.yüzyıl: Kaygusuz Abdal
15.yüzyıl: Hacı Bayram-ı Veli, Eşrefoğlu Rumi
16.yüzyıl: Pir Sultan Abdal
17.yüzyıl: Niyaz-ı Mısrî, Sinân-ı Ümmî, Hüdâi
18.yüzyıl: Sezai
19.yüzyıl: Kuddusi, Turâbi

[HÜSEYİN TURAN]

📜 Hüseyin Turan Hocadan Tebrik Mesajı

Sevgili öğrencim Ahmet Tarık ALKAN ve değerli eski öğrencim Osman Emre ÜNLÜ,

"Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı" başlıklı yazınızı büyük bir dikkat ve memnuniyetle okudum.
Tasavvufun derin anlam dünyasını, halk edebiyatındaki yansımalarıyla birlikte sade ve öğretici bir biçimde aktarmanız gerçekten takdire şayan.

Ahmet Tarık, yazıya kattığın titizlik, konuyu derinlemesine kavrayışın ve sade anlatımın bir öğrenci olarak olgun bir bakışa sahip olduğunu gösteriyor.
Osman Emre, seninle 2010–2011 yıllarında Final Anadolu Lisesi'nde geçirdiğimiz günleri hatırladım; o yıllarda da edebiyata duyduğun sevgi ve dikkat bugün hâlâ aynı güzellikle devam ediyor.

İkinizin ortak emeğiyle ortaya çıkan bu yazı, hem bilgi hem gönül işi olmuş.
Bu başarılı çalışmanız için sizleri içtenlikle tebrik ediyor, kaleminizin her daim ışık saçmasını diliyorum. 🌿
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
Hüseyin TURAN

[ATA0825]

📜 Teşekkür Mesajım

Kıymetli hocam Hüseyin Turan,

"Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı" yazımıza göstermiş olduğunuz ilgi ve nazik tebrik mesajınız için en içten teşekkürlerimi sunarım.
Tasavvufun manevi yönünü, halk edebiyatı içindeki yansımalarıyla birlikte anlatmaya çalışırken sizden edindiğimiz bilgi birikimi bize yol gösterdi.

Osman Emre ÜNLÜ abimle birlikte bu yazıyı hazırlarken, hem sizin öğretilerinizden hem de edebiyat sevgisinden ilham aldık.
Takdiriniz, bizler için büyük bir gurur ve yeni çalışmalarımız için güçlü bir motivasyon kaynağı oldu.

Sizin öğrenciniz olmak bizim için her zaman bir onur. 🌿
Saygı ve sevgilerimle,
Ahmet Tarık ALKAN